«الفبای ازلی» (اسماء الله) دوره‌ی مشهور کارهای احصائی از اردیبهشت ۱۳۵۴ آغاز شد. در سری نخست آنها، نام خداوند از میان سیاهی بیرون می‌آید، این نام‌ها با رنگ‌های مختلف و حرکت سریع نوشته‌ و پس از خشک شدن با رنگ سیاه غلیظ و تخت (رنگ ماشین) پوشانده و در نهایت با جسمی سخت، سیاهی از روی آنها برداشته شده است. برداشتن یا پخش رنگ به وسیله‌ی کاردک پهن شیوه‌ی نقاشانه‌ی بهجت صدر بود که یادآور آثار پیر سولاژ است. صدر، استاد احصائی در دانشکده‌ی هنرهای زیبا بود و شاگرد باهوش با حرکت‌های خطاطانه-شرقی آن شیوه را گسترش داد. بافت زخمی، تیزی‌های برش‌ حروف و حرکات سریع عمودی و منحنی، ویژگی اکسپرسیونیستی به آثار بخشید که به مذاق سودائیان هنر مدرن غربی خوش نشست و تحسین کسانی چون سیراک ملکونیان را برانگیخت. به ویژه که آنها با خط و عناصر هویت دینی-ملی آمیخته‌اند.

در این اثر چهار الله در چهارگوشه‌ی قالب مربع، متصل به هم نشسته‌اند: ترکیبی سنتی و متداول از تکرار و چرخش کلمات در کاشی‌کاری بناهای اسلامی. اما رد پای آموزه‌‌های مدرنیستی و آکادمیک هنرهای زیبا در این کار احصائی نیز پیداست. او با تغییر رنگ و اضافه‌ کردن تشدید در یکی از آنها، غرابت (anomaly) ایجاد کرده است تا از تقارن و یکنواختی سنتی برهد.

 

منابع کتابشناسی:

«تحفة‌المحبین»، یعقوب‌ابن حسن سراج شیرازی، به اهتمام محمدتقی دانش‌پژوه و کوشش ایرج افشار و کرامت رعناحسینی، ۱۳۸۳، ص ۷۶.

«هنر معاصر ایران»، حمیدرضا کشمیرشکن، ۱۳۹۳، ص  ۱۲۵.

“برگزیده‌ی داستانهای شاهنامه”، نگارش احسان یارشاطر، تصویرگر مرتضی ممیز، ۱۳۵۲.

«دائرة‌المعارف هنر»، روئین پاکباز، ۱۳۹۵، فرهنگ معاصر، ج۱: ص۲۱.

شماره‌ی اثر
عنوان اثر بدون عنوان
تاریخ ۱۳۹۰
مواد رنگ ماشین روی مقوا
اندازه (بدون قاب) ۶۳.۵ × ۶۳.۵ سانتی‌متر
اندازه (با قاب) ۸۱ × ۸۱ سانتی‌متر
محل امضا پایین سمت راست (محمد احصائی ۹۰)
تاریخ نمایش
شناسنامه مرمت

………